 |
| Mapa koja prikazuje Bežaniju, adu i prostor današnjih blokova, 1869-1887 |
Pre izgradnje Bloka 45 na Novom Beogradu, taj prostor bio je prirodno močvarno podrucje u okviru priobalja Save. Ovo podrucje činile su plavne livade, bare, šumarci i trske, što je pružalo stanište raznovrsnim vrstama životinja i ptica. Stanovnici Bežanije koristili su ovaj prostor za povremene aktivnosti, poput ispaše stoke, sakupljanja prirodnih resursa, ribolov i transport.
S obzirom da je Novi Beograd odnosno tadašnji Zemun kroz istoriju bio u više država, područje Savskih blokova činilo je granicu, često između više carstva. Na samim granicama tik uz reku Savu, ovo područje bilo je mesto logističkih centara i vojnih trupa.
Flora i fauna
Prema proceni, ovaj prostor nastanjivali su labudovi, galebovi, bele i sive čaplje zbog prisustva plitkih voda i močvara, razne vrste pataka, poput patke gluhare, koje su naseljavale priobalje, gnjurci, barske ptice poput trstenjaka i žutog čvorka, kao i grabljivice odnosno orlovi mišari i jastrebovi, jer su ova područja bila bogata plenom za njih.
Prostor Bloka 45 naseljavale su i vidre, dabrovi, divlje svinje, lisice, zečevi i ježevi, žabe, barske kornjače, zmije, a riblji fond činili su šaran, som, štuka i mnoge druge vrste.
Izgradnjom Bloka 45 i okolnih urbanih celina, prirodna močvarna staništa su uništena, što je dovelo do povlačenja većine ovih vrsta. Danas se neke ptice mogu videti u okolini Save, ali su močvarna fauna i flora znatno smanjeni ili u potpunosti nestali.
Blok 45 bio je pre svoje urbanizacije deo šireg podrucja koje je obuhvatalo aluvijalne ravnice Save i sa karakteristikama prirodnog okruženja koje je bilo izrazito drugacije od sadašnjeg . Pre nego što su nastale stambene zgrade i urbanisticki planovi, područje je bilo uglavnom nenaseljeno i služilo je kao prostor sa specificnom kombinacijom flore, faune i prirodnog zemljišta.
Na ovom prostoru nalazile su se močvarne livade i područja prekrivena trskom. Ove oblasti su bile bogate vegetacijom karakteristicnom za vlažna staništa. Rečne obale su bile obrasle vrbama i topolama, koje su cinile prirodne šumske sastojine na rubovima močvara. U nižim delovima terena rasle su trave, rogoz, šaš i druge vrste prilagođene visokoj vlažnosti tla.
Tlo je bilo uglavnom aluvijalnog porekla, nastalo nataloženim materijalom koje su donosile reke Sava i okolna vodena područja. Ovo zemljište bilo je plodno, ali cesto plavno. Podrucje je imalo problem sa drenažom, što je činilo velike delove terena teško pristupačnim za naseljavanje ili poljoprivrednu upotrebu.
Pre urbanizacije, na prostoru Bloka 45 nije bilo stalnih naselja. Okolni delovi su se koristili za povremene aktivnosti, poput ispaše stoke ili sakupljanja prirodnih resursa. Lokalno stanovništvo iz bližih naselja kao što je Bežanija, koristilo je obale Save za ribolov i transport.
Ratni periodi
Tokom Osmanskog carstva, područje uz reku Savu tik uz Adu Međicu bilo je korišćeno za potrebe vojske, uključujući prolaz trupa i postavljanje logora. Blizina Save bila je ključna za transport vojske i opreme. Tokom sukoba između Osmanskog i Habsburškog carstva, na mestu današnjih Savskih blokova postojali su vojni logistički centri.
Tokom Prvog svetskog rata, austrougarski poručnik Kasimir von Lutendorf napao je Srbiju preko Ade Međice, trupama sa područja današnjih Savskih blokova. Prostor Savskih blokova je tokom Drugog svetskog rata služio kao baza za prebacivanje partizanskih odreda sa Ade Međice i Ciganlije u Srem.
Posleratni period
Radovi na stvaranju Novog Beograda započeli su intenzivno posle Drugog svetskog rata, u okviru šireg plana da se oslobodi prostor za izgradnju modernog urbanog centra. U periodu od 1950-ih do 1970-ih, prostor Bloka 45 bio je deo velikog melioracionog projekta kojim su močvarna područja isušivana i pripremana za urbanizaciju. Nanosima peska i zemlje teren je izravnan i stabilizovan, kako bi se omogućila gradnja stambenih objekata.
Na ovaj način, prirodni karakter Bloka 45 postepeno je transformisan iz močvarne ravnice u deo savremenog urbanog pejzaža Novog Beograda. Ovaj proces bio je deo šireg trenda modernizacije i širenja Beograda u drugoj polovini 20. veka.
Prostor Bloka 45 pripadao je raznim carstvima u okviru Zemuna, a predstavljao je njegovu periferiju sve do formiranja opštine Novi Beograd.
